Recenzja Lelit Mara - eskpres gorący jak Sophia Loren w “Wczoraj, dziś, jutro”

[skansen]

Ekspresy Lelit mają nieprzypadkowe nazwy, inspirowane postaciami historycznymi lub filmowymi. Mara to imię głównej bohaterki filmu “Wczoraj, dziś, jutro” granej przez Sophię Loren. Do historii kina przeszła scena striptizu w wykonaniu głównej bohaterki. Od filmowej Mary bardziej interesujące jest dla mnie jej kawowe wcielenie.

Lelit Mara X PL62X v1

Pod nazwą Mara oferowanych na przestrzeni lat było kilka kompaktowych ekspresów. Łączy je wąska obudowa (tylko 22 cm szerokości), grupa E61 i zastosowana technologia-HX. Na przestrzeni lat zmieniało się jednak wykończenie, rodzaj zastosowanej obudowy, wielkość i materiał bojlera, sposób sterowania temperaturą itd.

Można wyróżnić dwie generacje ekspresu Mara.

Pierwsza, “zwykła” generacja Mary ma miedziany bojler o pojemności 1,5l. Mara ta była równolegle oferowana w czterech wariantach PL62T, PL62, PL62S i PL62-W. Warianty te różniły się sterowaniem temperaturą (presostat/PID) i szczegółami wykończenia (różne boki ekspresu, kurki).

Miedziany bojler w pierwszej generacji - na zdjęciu PL62T

Druga generacja ma stalowy bojler. Cztery warianty zostały zastąpione przez jeden model Mara X. Ekspres ten od poprzedniej generacji odróżnia większy bojler, wykonany ze stali nierdzewnej zamiast miedzi, inne wykończenie obudowy, manometr znany z Bianki, zaawansowane sterowanie temperaturą. Zmieniono zbiornik wody-wprowadzono otwartą łatwą w czyszczeniu wersje zbiornika. Wprowadzono cicho pracującą pompę. Wyciszenie uzyskano stosując nie tylko cichą pompę ale również stosując odpowiednie mocowanie. W efekcie Mara pracuje naprawdę cichutko.

Stalowy, większy bojler w drugiej generacji - na zdjęciu PL62X

Z poprzedniej generacji została grupa E61, kurki i kształt obudowy. Mara X doczekała się z czasem wersji V2, która od wersji V1 różniła się przede wszystkim udoskonalonym sterowaniem temperaturą i drobnymi różnicami wykończenia obudowy. Pojawiły się też różne warianty kolorystyczne. Wersja V2 zastąpiłą wersję V1, która nie była już dalej oferowana.

Po lewej pierwsza generacja Mary z miedzianym bojlerem. Po prawej aktualna ze stalowym bojlerem.

Oznaczenie (lata produkcji)	Bojler	Kontrola temperatury	Obudowa i detale
PL62 (-2020)	miedziany HX 1,5l	presostat	stal polerowana, klasyczne detale
PL62S (-2020)	miedziany HX 1,5l	presostat	stal polerowana i satynowa, satynowe detale
PL62W (-2020)	miedziany HX 1,5l	presostat	stal polerowana, drewniane detale
PL62T (-2020)	miedziany HX 1,5l	klasyczny PID z wyświetlaczem	stal polerowana, klasyczne detale
PL62X v1 (2020-2022)	stalowy HX 1,8l	PID bez wyświetlacza, podwójna sonda	stal szczotkowana, klasyczne detale
PL62X v2 (2022-)	stalowy HX 1,8l	PID bez wyświetlacza, podwójna sonda	stal szczotkowana i kilka innych wariantów kolorystycznych, klasyczne lub drewniane detale

W pierwszej, nieprodukowanej już generacji, niezależnie czy jest to wariant z presostatem (PL62, PL62S i PL62-W) czy z PID (PL62T) kontrolowany jest bojler parowy. Jest to klasyczne rozwiązanie stosowane w ekspresach typu HX. Oznacza to pośrednią kontrolę temperatury ekstrakcji. Nastawy PID/presostatu utrzymują w bojlerze parowym temperaturę na poziomie 121 lub ciśnienie 1.0-1.2bar. Jeśli ekspres ma PID z wyświetlaczem można zmieniać nastawy przy pomocy tego sterownika. W przypadku presostatu zmiana też jest możliwa, ale wymaga otwarcia obudowy ekspresu i regulacji nastawy wewnątrz ekspresu. To klasyczne rozwiązanie wymusza wykonywanie tzw. "coolong flush" czyli okresowego wypuszczania wody w celu obniżenia temperatury. Sama kontrola zaś kontrola temperatury jest trudniejsza.

Po lewej pierwsza generacja Mary z miedzianym bojlerem. Po prawej aktualna ze stalowym bojlerem.

Wraz z wejściem “drugiej” generacji z X w nazwie zmieniono sposób sterowania temperaturą. W ekspresie Mara PL62X sterowanie odbywa się w oparciu działanie czujnika temperatury umieszczonego w wymienniku, a nie bojlerze parowym. Oznacza to lepszą kontrolę nad temperaturą ekstrakcji. Nie ma konieczności wykonywania "cooling flush".
Odbywa się to kosztem ciśnienia pary potrzebnej do spieniania mleka. To w zasadzie jedyna wada omawianego rozwiązania.Sterownik ten nie ma klasycznego wyświetlacza-sterowanie odbywa się za pomocą przełącznika schowanego z boku ekspresu. Wybór temperatury odbywa się poprzez wybór temperatury 90, 92 lub 94 stopnie.

Brak wyświetlacza wywołuje czasem dezorientację. W systemach PID fundamentalny jest algorytm utrzymywania temperatury na stałym poziomie, a nie sposób jej regulacji. Sam sterownik jest dostarczany przez firmę Gicar. Gicar to renomowany producent dostarczający podzespoły dla wielu różnych producentów ekspresów - m.in. dla La Marzocco, ACS, ECM, Rocket itd. Tenże producent element sterujący określa jako PID co jednoznacznie potwierdza jakiego rodzaju jest to sterownik.

Osobiście testowałem przedprodukcyjny model Mary - PL62X v1. Zrobiła na mnie bardzo dobre wrażenie. Może @Kekacz jako długoletni użytkownik Mary uzupełni mój tekst o swoje doświadczenia.

ZALETY
System kontroli temperatury - eliminacja "cooling flush",
Cicha praca pompy
Zawsze świeża woda dzięki technologii HX

WADY
Grupa E61 wymaga okresowego smarowania
Okresowy spadek ciśnienia pary

I na koniec kilka zdjęć z fabryki Lelita. Zdjęcia są mojego autorstwa.

[Kekacz]

Mogę uzupełnić informacje o:

MaraX V1 pozwalała na ustawienie temperatury w trzech wartościach:

• pozycja "0" - 92*C
• "I" - 94*C
• "II" - 96*C

Dodatkowo kontrola temperatury była realizowana na dwa sposoby:

• jak w typowym HXie, gdzie priorytetem było utrzymanie odpowiednio wysokiego ciśnienia pary. Przy tym ustawieniu lepiej było używać "cooling flushy" przed zaparzaniem espresso,
• priorytet temperatury zaparzania espresso. Eliminowało to potrzebę zrzutu wody przed ekstrakcją, ponieważ elektronika pilnowała prawidłowej temperatury. W momencie uruchomienia pompy uruchamiana była grzałka by po zakończeniu ekstrakcji mieć odpowiednie ciśnienie pary do ewentualnego spieniania.

W MarzeX V2, jak Skansen wspomniał, zmieniono elektronikę ale dodatkowo przearanżowano układ rurek wewnątrz.
W wersji V1 podczas ekstrakcji woda z zaworu nadciśnieniowego stale spływała ciurkiem wprost do tacki. Powodowało to jej szybkie zapełnianie a jednocześnie ekspresowo opróżniało zbiornik z wodą.
W wersji V2 rurki poprowadzono inaczej i woda z zaworu trafia z powrotem do obiegu zaparzania. W internecie jest instrukcja jak operację przeprowadzić u siebie, jeśli ktoś ma na stanie V1. Oszczędność wody jest zauważalna. Ponieważ kupiłem MaręX krótko po premierze, czyli V1, przerobiłem ją na nowy układ.

Dodatkowo przy sterowaniu obniżono o 2*C dostępne temperatury, bardziej pasujące do zakresu espresso:

• pozycja "0" - 90*C
• "I" - 92*C
• "II" - 94*C

Zmodyfikowano sposoby sterowania grzałką. Do historii odszedł tryb "hx". Nowe to:

• priorytet pary - działa jak stary "priorytet temperatury zaparzania espresso"w V1.
• nowy priorytet temperatury zaparzania espresso - grzałka włącza się dopiero po wyłączeniu pompy, po zakończeniu ekstrakcji. W teorii ma to zapewnić stałość temperatury podczas procesu parzenia. Skutkiem ubocznym jest niskie ciśnienie pary tuż po zakończeniu ekstrakcji.

Moja MaraX V1 z czasem stała się wersją 2 a może nawet 3.

Przerobiłem układ rurek wewnątrz. Zmieniłem elektronikę na nową. Dołożyłem profilowanie przepływem wody przez grupę.

Przez kilka miesięcy używałem termometru wkręconego w grupę. Dowiódł on, że MaraX doskonale trzyma temperaturę, a nawet kilkugodzinne stanie pod prądem nie powoduje przegrzania wody. Po założeniu profilowania termometr ustąpił miejsca manometrowi ciśnienia w grupie.

[ciastek]

dlaczego pracownicy działu testów w Lelicie zostają poddani dekapitacji?

odkładając żarty na bok, miałem przyjemność parzyć Marą v2 zarówno espresso jak i kawy mleczne przez 3 cudowne lata, brak wyświetlanej temperatury właściwie nigdy nie był problemem, a ani przegrzewania ani zimnego espresso nie doświadczyłem, ale może to kwestia przyzwyczajenia

czyszcząc portafilter natychmiast po ekstrakcji, razem ze szczotkowaniem i przepłukaniem okolic prysznica (brzmi skomplikowanie, ale zajmuje to mniej niż minutę), Mara jest gotowa do spieniania mleka (na manometrze stabilne 1.5 bara), może znowu przez taką rutynę nie zdarzyło mi się zaobserwować tego obniżonego ciśnienia, jedyne problemy wynikały ze złego przytrzymania kubka bo zdarzyło się, że wychodziły bąble, jednak najczęściej aksamitna pianka mimo użycia mleka owsianego

Mara nie zawiodła mnie także podczas spotkań towarzyskich

mógłbym się jedynie przyczepić (naprawdę doszukując się dziury w całym) do:

• kilku schowanych ale ostrych krawędzi – incydentalnie zdażyło mi się naruszyć ciągłość skóry dłoni (bez krwawienia) podczas czyszczenia tacki ociekowej, tył mógłby zostać lekko przeszlifowany i byłoby po kłopocie, podobnie z wylotem zaworu trójdrożnego podczas smarowania, ale tutaj już wystarczy założyć jakiekolwiek rękawice, mój błąd
• braku kilku nakładek gumowych w celu jeszcze lepszego wyciszenia – przykrywka kanistra wody podczas pracy pompy potrafi się przemieścić, jeśli zetknie się z obudową to zaczyna dzwonić; sam zbiornik też mógłby mieć gumowe dystanse przy górnej krawędzi tak by, nie dotykał blach

właściwie to jedynym powodem zmiany na Biankę była chęć wyciśnięcia z ziaren jeszcze więcej, przy czym żona różnicy w kawie nie czuje żadnej czekam jeszcze na nowy młynek, może wtedy zmieni zdanie 🫣